İnsan resurslarının idarə edilməsi nədir?
İnsan resursları – təşkilatın və ya müəssisənin istehsal və xidmət sahələri üzrə qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün istifadə etdiyi əsas resurslardan biridir.
Bəs İnsan resurslarının idarə edilməsi nədir?
İnsan resurslarının idarə edilməsi – iş yerində insana yönəlmiş bütün fəaliyyətləri əhatə etməklə, müəssisə daxilində insan qüvvəsinə olan ehtiyacın planlaması, iş analizlərinin aparılması və hüquq və öhdəliklərin müəyyənləşdirilməsi, namizədlərin cəlbi, seçimi və yerləşdirilməsi, işçilərin təlim və inkişaf etdirilməsi, performansın ölçülməsi, karyeranın idarə olunması, mükafatlandırma sistemi, nizam-intizam, sosial-mədəni fəaliyyətlər kimi funksiyaları özündə cəmləyir. İnsan resurslarının idarə edilməsinin ən önəmli xüsusiyyət insanı əsas tutmasıdır.
İnsan Resurslarının idarə olunmasının vəzifəsi şirkətin məqsədini və strategiyasını müəyyənləşdirməkdən başlayır. İnsan bir qaynaqdır bir nəticə deyil. Şirkət tərəfindən çatmaq istənilən hədəf doğru müəyyən olunarsa həm doğru insanları seçmək həm də bir məqsəd uğrunda şirkət olaraq hərəkət etmək çox daha asan olacaq.
İnsan resurslarının idarə edilməsi ümumilikdə biznes elmi və müxtəlif sektorlardakı şirkətlər üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ticarət elminin ən təsirli alt sahələrindən biri olan bu sahə, şirkətlərin kurumsallaşma səyahətindən səmərəli və keyfiyyətli istehsala qədər hər mərhələsində fəal rol oynayır. İnsan resurslarının yaxşı idarə olunması uğur qazanmağın ən vacib addımlarından biri hesab olunur.
İnsan resurslarının idarə edilməsi əsasən şirkətlərdə işə qəbul, daha yaxşı insan resursları yaratmaq və mövcud insan resurslarından səmərəli istifadə etmək üçün tətbiq olunan metod və proseslər üzərində sınaqdan keçirilir. İnsan resurslarını təkbaşına və öz daxilində bir şöbə kimi deyil, bütün kadrlarla qarşılıqlı əlaqə quran və davamlı hərəkət olduğu bir mərkəz kimi düşünmək daha doğru bir yanaşma olardı.
Bu səbəblərə görə hər bir işçinin biliyi, təcrübəsi, şəxsiyyəti və performansı kimi subyektiv detalların toplanması ilə əmələ gələn insan resursları , həm fəaliyyət də həm şəxsiyyət baxımından daim hərəkətdə olan bütün kadrlar tərəfindən yaradılan kompleks bir formasiya yaradır. Nəticə etibarilə insan resursları, xüsusən işçiləri çox olan müəssisələrdə çox böyük rol oynayır.
Bununla birlikdə, işçilərin məhsuldarlığını azaldan hər cür problemdən, həmkarları ilə qarşılaşdıqları problemə, motivasiyasından şirkətə sədaqətinə qədər kadrların hər addımında insan resursları aktiv rol oynayır. Bunun üçün insan psixologiyasından mühasibatlığa, sosiologiyadan məhsuldarlığa qədər müxtəlif sahələrdə bilik və təcrübə lazımdır. Nəticə etibarı ilə insan resursları idarəetməsi çox yönlü, çevik və intensiv bir prosesi davam etdirir.
İnsan resursları idarəçiliyinin ən ağır hissələri olan vaxt və məzuniyyət rəhbərliyi , personalın izlənməsi və əmək haqqı hesablanması artıq HR proqramı sayəsində daha çox səhvsiz və qısa müddətdə həyata keçirilə bilər. Zamanın dəqiq və tam idarə olunması üçün İK proqramından dəstək almaqla yanaşı, Əmək Qanunu üzrə yüksək biliklərə sahib olmaq lazımdır.
İnsan resursları idarə etmə tarixi
İnsan resursları anlayışı sənaye inqilabı ilə ortaya çıxıb. Fabriklər böyüdükcə kadrlara ehtiyac artır və kadrlara ehtiyac artdıqca yeni kadrların tapılması və idarə olunması üçün əlavə bir mənbəyə ehtiyac duyulurdu. Bu, 19-cu əsrin sonlarından bəri kadr ofislərinin açılmasına gətirib çıxardı. ABŞ-da ilk dəfə açılan heyət ofisləri, müasir insan resursları konsepsiyasının başlanğıcı kimi qəbul edilir.
1930-cu illərdə başlayan həmkarlar ittifaqı, artan hərəkətlər, işçilərin iqtisadi təhlükəsizlik tələbləri və daha insani şərtlər tələbi iş həyatına fərqli bir ölçü qatmağı zəruri edir. Xüsusilə II Dünya Müharibəsindən sonra yaşanan ümumi psixoloji depressiyaya baxmayaraq, yüksək səviyyədə səmərəlilik ehtiyacı fabriklərdə və digər iş yerlərində məhsuldarlığı artırmaq üçün alternativ olaraq nələrin edilə biləcəyi ilə bağlı işləri sürətləndirir.
Nəticə olaraq daha planlı iş yerləri və iş tənzimləmələri, iş mühiti ilə əlaqələrin gücləndirilməsi, işçilərin yaşadıqları problemlərlə əlaqədar iş sahibi xaricində həll edə biləcəkləri daha obyektiv bir quruma ehtiyac günümüz müasir insan resurslarının əsas təməllərini yaradır.
Nəhayət, bütün bunlara əlavə olaraq uğurlu insan münasibətləri, yaxşı bir dinləyici və r
idarə edici olmaq, kadrların motivasiyası üçün müxtəlif tədbirlər təşkil etmək də insan resursları idarəçiliyi daxilindədir.
